Haftanın özeti

Geride bıraktığımız haftada yurt içinde piyasaların odağında enflasyon ve hazine nakit dengesi verileri vardı. Enflasyon eylül ayında beklentilerin altında gelerek aylık %0,97, yıllık ise %11,75 oldu. Nakit dengesinde ise Eylül ayında 30,8 milyar lira açık oluştu. Yurt dışında geçtiğimiz hafta Covid-19’a yakalanan ve tedavisi devam eden Trump’ın sağlığına ilişkin haber akışları yakından takip edildi. Pazartesi günü Trump’ın hastanedeki tedavisinin tamamlanarak Beyaz Saray’a dönmesinin küresel piyasalardaki fiyatlamalara olumlu yansımaları oldu. Ancak Covid-19 ile mücadele kapsamında teşvik paketine yönelik müzakereleri durdurması piyasalarda tedirginlik yarattı. Sonrasında ise geri adım atarak Kongre’ye koronavirüsten yoğun zarar gören sektörler, küçük işletmeler ve tüketicilere destek olacak küçük ölçekli bir dizi yardım paketi hazırlama çağrısında bulundu. Trump’ın tavır değişikliği risk iştahını tekrar destekledi. Bununla birlikte yurt dışında hizmet PMI verisi açısından yoğun bir gündem takip edildi.  Eylül ayı hizmet PMI verileri sırasıyla Almanya’da 50,6, Euro Bölgesi’nde 48, İngiltere’de 56,1, ABD’de 54,6 seviyesinde yer aldı. Haftaya pozitif başlamasının ardından hafta genelinde olumlu bir seyir izleyerek 1.170 seviyesine kadar yükselen BİST100 Endeksi, %1,81 kazançla 1.165,7 puandan haftayı tamamladı. Haftalardır rekor yolculuğunu sürdüren Dolar/TL ve  Euro/TL, yukarı yönlü hareketine devam ederken Dolar/TL 7,9571 ve  Euro/TL 9,3705 ile yeni zirvelerini gördü. Bugün TCMB’nin swap işlemlerinde kullanılan TL faizini yükseltmesinin ardından kurlarda bir miktar gevşeme oldu. Petrol fiyatları, Meksika Körfezindeki kasırga dolayısıyla yaşanan kapanmalar ve Norveç’teki grev ile birlikte bu hafta 43,52 dolar seviyesine kadar yükseldi. Teşvik paketi beklentilerinin devam ediyor oluşu küresel risk iştahını pozitif etkilemesi ile satış baskılarına maruz kalan dolar endeksindeki gerilemeden destek bulan altının onsu tekrar 1.900 seviyesinin üzerine çıkarak 1.929,3 seviyesine kadar yükselirken, gramı ise altının ons fiyatı ve Dolar/TL’deki yükselişin etkisiyle 489,65 TL ile rekor kırdı. Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftaya 515,6 seviyesinden başlayarak hafta sonuna doğru 523,8 seviyesine kadar yükseldi. Yurt dışı yerleşik yatırımcılar 25 Eylül-2 Ekim haftasında reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 131,0 milyon dolar hisse senedi, 479,1 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) aldı. Aynı dönemde yurt içi gerçek kişilerin döviz mevduatı 136,1 milyar dolarla rekor kırdı.

Haftanın ilk işlem gününe %0,50 artıda 1.151 seviyesinden başlayan BİST100 Endeksi, küresel piyasalardaki olumlu seyrin etkisiyle seans boyunca pozitif seyrini sürdürerek %1,37 kazançla 1.161 puandan günü tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %12,95, 10 yıllık tahvil faizi %12,95, ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,704’ten haftaya başladı. Dolar/TL haftayı 7,76, Euro/TL 9,10 seviyelerinden açtı.

Pazartesi günü TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, enflasyon eylül ayında beklentilerin altında gelerek aylık %0,97, yıllık ise %11,75 oldu. Aylık bazda en yüksek azalış %0,07 ile eğitim grubunda olurken, yıllık bazda en düşük artış %0,68 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE)  ise eylül ayında hızlı artışını sürdürdü. Yİ-ÜFE eylülde, bir önceki aya göre %2,65, bir önceki yılın aralık ayına göre %13,44, bir önceki yılın aynı ayına göre %14,33 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,71 artış gösterdi. Sanayinin dört ana sektöründen imalat endeksi aylık %2,83, yıllık ise %15,52 artış gösterdi.

Pazartesi günü hizmet sektörü PMI verileri öne çıkarken, eylül ayında bir önceki aya kıyasla Almanya’da 50,6, Euro Bölgesi’nde 48,00, İngiltere’de 56,1, ABD’de 54,6 seviyesinde yer aldı.

Euro Bölgesi’nde perakende satışlar, salgın tedbirlerinin gevşemeye devam ettiği ağustosta bir önceki aya kıyasla %4,4, geçen yılın aynı dönemine göre de %3,7 artış gösterdi.

ABD ISM imalat dışı endeks eylül ayında bir önceki aya kıyasla 0,9 puan artışla 57,8 oldu. Hizmet sektörü faaliyetlerinde artışa işaret eden eylül ayı verisine ilişkin piyasa beklentisi, 56,3 seviyesinde gerçekleşmesi yönündeydi.

Salı günü TCMB’nin yayınladığı eylül ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, temel mal enflasyonunun artışında dayanıklı tüketim malının öne çıktığını ifade ederken, gıda enflasyonunda hem işlenmiş hem işlenmemiş gıda grubunun etkili olduğunu vurguladı. Dayanıklı mal grubu enflasyonundaki artışta ise döviz kuru ve talep belirleyici oldu. Enerji enflasyonu doğalgaz fiyatları kaynaklı yüksek baz etkisiyle gerilerken eğitim hizmetlerinde uygulamaya konulan KDV indiriminin fiyatlara olumlu yansıyışı altı çizilen bir başka başlık oldu. TCMB tarafından yayınlanan verilere göre, TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru eylül ayında 62,2 ile tarihi düşük seviyeye geriledi.

Almanya’da ağustos ayında fabrika siparişleri, ihracat tarafından güçlü destek bularak aylık %4,5 artış gösterirken yıllık bazda %2,2 azaldı.

Avrupa Merkez Başkanı Lagarde, Euro Bölgesi’nin Covid-19 krizinden toparlanmasının daha önce tahmin edilen V şeklinde değil, çalkantılı şekilde olacağını ifade etti. Ekonominin salgın öncesi düzeylere 2022 yılından önce dönemeyeceğini ancak Merkez Bankası’nın elindeki tüm aletleri kullanacağını söyledi.

ABD’de ağustos ayında ihracat bir önceki aya kıyasla %2,2 artarak 171,9 milyar dolara yükselirken, ithalatı da aynı dönemde %3,2 artarak 239 milyar dolara çıktı. Böylece ABD’de dış ticaret açığı ağustos ayında bir önceki aya kıyasla %5,9 artarak 67,1 milyar dolara yükseldi. 2006’dan bu yana görülen en yüksek seviye oldu.

Çarşamba günü Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, eylül ayında Hazine’nin nakit gelirleri 78 milyar 190 milyon lira, nakit giderleri 109 milyar 423 milyon lira oldu. Faiz dışı giderler 94 milyar 595 milyon lira, faiz ödemeleri ise 14 milyar 828 milyon lira olarak gerçekleşti. Buna göre, eylül ayında nakit dengesinde 30,8 milyar lira açık oluştu. Faiz dışı nakit denge ise eylülde 16,4 milyar lira açık verdi.

Almanya’da sanayi üretimi ağustos ayında, üç ay üst üste kaydettiği yükselişleri sürdüremeyerek vaka sayılarında artış endişeleri ile %0,2 azalış gösterirken yıllık bazda ise %9,6 azaldı.

Fed 15-16 Eylül’de düzenlenen toplantısına ilişkin tutanakları yayımladı. Tutanaklarda Covid-19 salgınının ekonomik etkilerine karşı ilave mali desteğin sağlanmaması halinde toparlanma hızının tehlikeye girebileceği vurgulandı. İş gücü piyasası koşullarının temmuz ve ağustos aylarında belirgin bir şekilde iyileşmeye devam ettiğine dikkat çekilen tutanaklarda, ancak istihdamın yılbaşındaki seviyelerin altında kaldığı aktarıldı. Tutanaklarda ayrıca, ekonomik görünüme yönelik belirsizliğin yüksek olduğu belirtilerek, faiz oranının maksimum istihdam ve ortalama yüzde 2 enflasyon hedeflerine ulaşıncaya kadar mevcut seviyede tutulmasının uygun görüldüğü ifade edildi.

Perşembe günü TCMB tarafından periyodik olarak açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre, 25 Eylül-2 Ekim haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 131,0 milyon dolar hisse senedi, 479,1 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) aldı. Bahsi geçen haftada TCMB’nin faiz hamlesinden sonra BDDK’nın aktif rasyosu oranlarını indirmesi ve kambiyo işlemlerinde BSMV’nin indirilmesi ile kurda sınırlı gerileme yaşanırken yurt içi piyasalarda olumlu fiyatlamalar görüldü. BİST100 Endeksi 25 Eylül-2 Ekim tarihleri arasında %1,86 değer kazanırken 2 yıllık gösterge tahvil faizinde ise 2 baz puan artış yaşandı.

Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre 2 Ekim ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 1.248 milyon dolar artarak 136.117 milyon dolarla rekor kırarken tüzel kişilerin döviz mevduatı 1.150 milyon dolar azalarak 81.725 milyon dolara geriledi. Böylece yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı 98 milyon dolar artarak 217.842 milyon dolar olarak gerçekleşti. Yurt içi yerleşiklerin TL mevduatı aynı dönemde 8,4 milyar TL azalarak 1.527,1 milyar TL olarak gerçekleşti. Böylece 25 Eylül-2 Ekim haftasında yurt içinde yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam mevduatı içindeki döviz mevduat payı 0,3 puan artarak %52,3 oldu.

Merkez Bankası'nın brüt döviz rezervleri 25 Eylül haftasında, bir önceki haftaya göre 1 milyar dolar gerileyerek 41 milyar 409 milyon dolara düştü. Söz konusu dönemde altın rezervi ise 41 milyar 97 milyon dolardan 42 milyar 229 milyon dolara; toplam rezervler ise 83 milyar 517 milyon dolardan 83 milyar 638 milyon dolara seviyesine yükseldi.

TCMB, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.'nin (MKK) elektronik yönetim kurulu sistemi servis sağlayıcılığı hizmetinin kapsamının genişletilmesine karar verdi. Karara göre, Merkezi Kayıt Kuruluşu, elektronik yönetim kurulu sistemi servis sağlayıcılığı faaliyetini, yönetim kurulu ve komite toplantılarının yanı sıra diğer toplantılarda da yürütebilecek.

Almanya’da ağustos ayında ihracat bir ay öncesine göre %2,4 yükselerek 101,3 milyar Euro olurken, ithalat ise 55,8 artarak 85,6 milyar Euro’ya yükseldi. Böylece dış ticaret fazlası 15,7 milyar Euro oldu. Almanya’nın cari işlemler fazlası ise aynı dönemde 16,5 milyar Euro oldu. 

Avrupa Merkez Bankası 10 Eylül toplantısına ilişkin tutanakları açıkladı. AMB, Euro Bölgesi’nde finansal koşulların önemli iyileşme gösterdiğine dikkat çekti. Düşen reel getiriler dolardaki değer kaybını hızlandırırken, reel efektif Euro yukarı yönlü seyir izlediği ifade edildi. Ayrıca yatırımcılar reel getiriler azaldıkça ellerindeki dolar bazlı varlıkları azaltmaya yöneldi. Risk algısındaki iyileşme göze çarparken, bu durum dolara olan talebi azalttığı belirtildi.

ABD’de işsizlik başvuruları 2 Ekim ile biten haftada 9 bin kişi azalarak 840 bin ile beklenenin üzerinde gerçekleşti.

Bugün açıklanan verilere göre, İngiltere’de ağustos ayında ticaret fazlası, 1 milyar 364 milyon sterlin olarak gerçekleşti. İngiltere’de GSYH ise ağustosta aylık %2,1’lik büyüme gösterdi. İngiltere’de açıklanan bir başka veriye göre ise, sanayi üretimi ağustosta aylık %0,3 artış gösterirken, yıllık bazda %6,4 azalış gösterdi.

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), yatırım fonlarının finansal raporlama esaslarında değişikliğe gitti. Bu kapsamda fiyat raporlarına ilşikin porföy değreleme esasları bölümünde değişiklik yapıldı. Bu değişiklik doğrultusunda, ters repo ve repo ile yurt içi organize para piyasası işlemlerinin değerlemesinin, vade sonuna kadar işleme ait iç verim oranıyla yapılması hükme bağlandı.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), swap işlemlerinde kullanılan TL faizini  %10,25’ten %11,75’e yükseltti.

Haftanın son işlem gününe %0,20 artıda 1.153 puandan başlayan ve TCMB’nin swap hamlesi ile birlikte seans içinde alıcılı seyrini sürdüren BİST100 Endeksi, %1,32 kazançla 1.165,7 puandan günü tamamladı. Küresel piyasalarda karışık bir görüntü hakim. Türkiye’nin 2 yıllık gösterge tahvil faizi %13,53, 10 yıllık tahvil faizi %13,60 ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,765 seviyesinden işlem görüyor. Gevşeme eğiliminde olan dolar endeksi 93,12 seviyesinde bulunurken, Euro/Dolar paritesi 1,18 sınırının üzerinde işlem görüyor.

 Uzun Vadede Ne Bekliyoruz…

9,87x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,4x olan 5 yıllık ortalamasına göre %5,5 primli. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul son dönemde önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel şekilde 2017 yılından beri en düşük seviyelerini de gördü. Mevcut çarpanda yüksek prim olmamasına rağmen önümüzdeki dönem için belirsizliklerin artıyor olması BİST için aşağı yönlü riskleri artırabilir.

2019’da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB, 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75, 19 Şubat’ta 50, planlı toplantısından 2 gün önce olağanüstü toplanarak 17 Mart’ta 100, 22 Nisan’da 100 ve 21 Mayıs’ta 50 baz puan indirim yaparak toplamda 375 baz puan indirimle haftalık repo faizini %8,25’e çekti. 25 Haziran, 23 Temmuz ve 20 Ağustos toplantılarında değişiklik yapmayarak haftalık repo faizini %8,25 seviyesinde bırakan Merkez 24 Eylül’de son iki yıldaki ilk faiz artırımını gerçekleştirdi ve politika faizini 200 baz puan artışla %10,25’e çekti.

Ağustos ayında %0,86 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; Eylül ayında %1,07, Ekim ayında %1,46, 2020 yılı sonunda %11,46 ve 12 ay sonrasında %10,15 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 7,60, 12 ay sonrasında ise 7,94 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 22,8 milyar dolar, 2021 yılında ise 20,2 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla -%1,5 ve %4,2 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %8,62, 3 ay sonrasında %9,50, 6 ay sonrasında %9,64 ve 12 ay sonrasında ise %9,38 olması beklenmektedir. Hali hazırda %13,64 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %12,71 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.

Kaynak BMD
Hibya Haber Ajansı