​GAF

14 Mayıs 2023 tarihine doğru ülke iyice seçim atmosferine girerken siyasilerimiz çeşitli alanlarda gündeme geliyorlar. Bunlardan biri de halk arasında dil sürçmesi olarak bilinen ama medyada gaf diye adlandırılan konuşma hatalarıdır. Tüm siyasi partiler liderlerinin ve en etkili hatiplerin bile gaf yaptıkları bilinmektedir. Gaf konusu konuşmacıları gülünç duruma düşürebilmektedir. Hatta bunların belli bir altyapısı olduğu yazan çizenler var. Ben bunların geri planını çok irdelemeden gaf videolarında izlerken bir cümleye aklım takıldı. Oradan da tarihi bir şahsiyetin hikâyesini anlatacağım.

Bir siyasi liderimiz Zonguldak'ta  "Uzun Hasan'ın topraklarındayız. Bu bereketi yeniden yakalamak zorundayız" şeklinde bir ifade kullandı. Uzun Hasan ve Uzun Mehmet, lakaplarından dolayı karışmış olabilir deyip geçelim. Hatta Uzun Hasan ifadesini inşallah bir gün Diyarbakır'da bilerek ve isteyerek kullanılmasının önemli olacağını vurgulamak istiyorum. Peki, kimdir bu Uzun Hasan ne iş yapmıştır? Tarihte ne gibi rolleri vardır. Bunu analiz edelim.

Akkoyunlu Devleti, bugünkü Doğu Anadolu coğrafyası başta olmak üzere Irak, İran ve Azerbaycan dolaylarında hüküm sürmüş bir Türk Devletidir. Kara Yülük Osman Bey tarafından 1403 yılında Oğuzların Bayındır boyundan Türkmenler tarafından kurulmuştur. Uzun Hasan, Osman Bey'in torunu olup Fatih dönemi ile çağdaştır. Devlete kuruluşundan 1466 yılına kadar Diyarbakır başkentlik yapmıştır. Türkiye Cumhuriyetinin 100. Yılını yeni görmüşken bir şehrin altmış bir devlete başkentlik yapması çok mühimdir. Bu nedenle bir siyasi parti liderinin Diyarbakır'a gidip Uzun Hasan'ın topraklarındayız demesi hiç abes olmaz. Hatta doğru bir tabir kullanılmış olur. Bu tabirin önemi bana göre şudur:

Son yıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Türklerin hiç olmadığına hatta hiç yaşamadığına dair yoğun bir propaganda vardır. Halkın çoğunluğu da bunu bu şekilde bilmektedir. Bir coğrafyada hüküm süren tüm kavimler o coğrafyanın parçasıdır. Bugün üzerinde yaşayanlar olarak medeniyetimizi oluşturan bu devletlere sahip çıkarız. Köküne ve dinine bakılmaksızın hepsi "Biz" iz ve "Bir"iz.  Ama bir coğrafyada geçmişte devlet kurmuş bir toplumun mirasını inkâr etmemiz mümkün değildir.  Bunu ifade ettikten sonra Uzun Hasan'ın icraatını kısaca anlatalım.

Uzun Hasan, Karakoyunlu ve Timur devletleri ile mücadele etmiştir. 1466 yılında Tebriz şehrini ele geçirip başkent yapmıştır. Hanımı tarafından Trabzon Rum İmparatorları ile akrabadır. Fatih'in Trabzon üzerine gaza ve cihat politikası uygulaması, Uzun Hasan ve Fatih arasında mücadele yaşanmasına sebep olmuştur. 1473 yılında Otlukbeli'nde yapılan savaşta Osmanlı tarafı havan topunu tarihte ilk kez kullanmıştır. Uzun Hasan ve ordusu mağlup olmuştur. Beraberindeki Türkmenler ile doğuya çekilen Uzun Hasan'ın devletinde bu yenilgi sonrası dağılma süreci başlamıştır. Tarihte hep olduğu gibi iki Türk devleti savaşmış ve biri diğerinin mağlubiyetine neden olmuştur. Doğu Anadolu'da Osmanlı hâkimiyeti Yavuz döneminde kurulmuştur. Selam ve dua ile

Mustafa AK
Seydişehir AİHL Tarih Öğretmeni